Dijital Diş Hekimliği
Geleneksel diş hekimliği mekanik ya da elektriksel prosedürleri kullanırken dijital diş hekimliği, diş teknolojisinin ya da bilgisayar tabanlı veya dijital bileşenleri kullanan cihazlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Dijital diş hekimliği diş prosedürlerinin manuel adımlarını ortadan kaldırır. Bu sayede, diş hekimleri daha verimli ve daha hassas bir tedavi süreci gerçekleştirebilir. [1]
Dijital diş hekimliğindeki gelişmeler diş hekimlerine yapılan ziyaretlerin çok daha güvenli, hızlı, güvenilir ve konforlu bir hale gelmesini sağlar. Dijital teknolojilerin eklenmesiyle diş hekimleri hastalarına daha iyi, daha doğru teşhis ve tedaviler sunabilir. Bu teknolojilerin çoğu aynı zamanda birden fazla diş hekiminin zorlu vakaları çözmek için iş birliği yapabileceği bir platform oluşmasına imkân verir.
Geleneksel yöntemlere daha hızlı, daha temiz ve daha hızlı bir alternatif olan dijital diş hekimliği hastalar için de diş hekimleri için de son derece avantajlıdır. Dijital diş hekimliğinin çoğu yöntemi, hastaların koltukta daha az zaman geçirmesi ve daha az rahatsızlık duyması anlamına gelen bilgisayarlı araçlar ve yazılımlarla desteklenir. Dijital yöntemler, diş hekimlerinin diğer, daha eski yöntemlere göre daha doğru sonuçlar elde etmelerini kolaylaştırır. [2]
Dijital Diş Hekimliği Nedir?
Dijital diş hekimliğindeki ilerlemeler, modern sistemlerin mevcut yeteneklerinden yararlanarak ve diş hekimlerinin çok kısa bir süre içinde optimal bakım sağlama becerisini geliştirmeye çalışarak hızla gelişmektedir. [3]
Hastalarla konsültasyonların ve diğer diş hekimliği uzmanlarıyla iş birliklerinin geçmiş yıllara göre daha hızlı ve daha hızlı ve ayrıntılı bilgi ile yapılması için en etkili yöntem dijital diş hekimliği teknolojilerinden yararlanılmasıdır. Diğer yandan, gelişmiş teşhis ve hassas restorasyonlar sayesinde bakım kalitesinin iyileştirilmesi de dijital diş hekimliği sayesinde mümkün olabilir.
En basit şekliyle ifade etmek gerekirse dijital diş hekimliği, diş hekimlerinin hastalarının ağız sağlığını incelemek, teşhis ve tedavi etmek için kullanabilecekleri dijital ya da bilgisayar tabanlı teknolojileri tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
Dijital Diş Hekimliğinde Hangi Teknolojiler Kullanılır?
Dijital diş hekimliğinde yalnızca mekanik ya da elektrikli cihazların aksine dijital ya da bilgisayar kontrollü bileşenleri içeren CAD-CAM teknolojisi kullanılır.
CAD-CAM Teknolojileri Nedir?
CAD-CAM teknolojileri yani bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve bilgisayar destekli üretim (CAM), karmaşık diş hekimliği prosedürlerini gerçekleştiren profesyonellere yardımcı olan yazılım programlarıdır. CAD-CAM, 80’lerin ortalarından bu yana kullanılmaktadır.
Ancak günümüzün bilgi işlem gelişmeleri ile artık süreci daha basit, daha hızlı ve daha doğru hale getiren araçlar vardır. Bu teknoloji sayesinde; diş kronları, kaplamalar, köprüler, inleyler, onleyler dahil olmak üzere tek bir seramik bloğundan restorasyon prosedürleri tamamlanabilir.
CAD-CAM Teknolojisinin Geleneksel Yöntemlerden Farkları Nelerdir?
Günümüzde pek çok laboratuvar geleneksel yöntemler yerine CAD/CAM teknolojilerinden yararlanmaktadır. Aynı zamanda bu geleneksel yöntemler için kullanılan malzemelerin bazıları yeni teknoloji ile de kullanılabilmektedir. [4]
CAD/CAM teknolojisi hazırlanan dişlerin ölçüsünün kamera yardımıyla fotoğraflanarak dijital şekilde alınmasına imkân verir. Alınan ölçünün 10 mikron hassasiyetinde olması sayesinde ilerleyen dönemde kapamanın altında çürükler oluşması önlenebilir. Bunun sonucunda dijital olarak alınan ölçü kullanılarak bilgisayar ortamında dijital diş tasarımının yapılması mümkündür.
Sanal tasarımların kazıma ünitesine yönlendirilmesiyle hazır porselen ve zirkonyum blokların, bunlar üzerinden ise sağlamlık, kenar uyumu ve estetiğin eşsiz birlikteliğinin temsilcisi olan restorasyonların elde edilmesi sağlanabilir. Ağzın 3 boyutlu bir şekilde görüntülenebilmesi sayesinde hazırlanan restorasyonların çevresinde yükseklik ve gıda birikimi gibi olumsuzlukları önüne geçilebilir.
CAD – CAM Teknolojileri ile Hangi Tedaviler Yapılabilir?
CAD-CAM teknolojilerinden yararlanılarak implant tedavisi, dijital gülüş tasarımı, ortodontik tedavi, köprü yapımı, inley-onley, protez kaplama ve sabit protez tedavilerinin yapılması mümkündür.
İmplant Tedavisi
CAD-CAM teknolojisiyle gerçekleştirilen üç boyutlu görüntülemeden sonra cerrahi rehber plaklar üretilir. Bu sayede implantların nasıl ve nereye yerleştirileceği en doğru şekilde planlanır. Daha sonra hata riski minimize edilen cerrahi operasyonlar ile süreç tamamlanır.
Dijital Gülüş Tasarımı
CAD-CAM teknolojisinin kullanımı gülüş tasarımında önemli bir avantaj sağlar. Dişler CAD-CAM sisteminde mikro kamera kullanılarak 3 boyutlu hale dönüştürülür. Böylece dişler üzerinde kişinin yüz ve ağız yapısı ile uyumlu olacak şekilde istenilen değişiklikler yapılabilir.
Aynı zamanda karşıt dişle olan temas noktaları kontrol edilir. Sanal olarak ekleme, aşındırma ya da kontür değişiklikleri yapılarak karşıt dişlerle temas noktalarının sıklığı ayarlanabilir. Bu yöntemin diğer bir avantajı gülüş tasarımı sona erdiğinde dişlerin nasıl görüneceğinin kişinin gerçek fotoğrafıyla uyumlanmasının mümkün olmasıdır. Bu sayede hasta tedavi sonucu nasıl bir görünüm elde edileceğini tedavi sona ermeden görme imkanına sahip olur.
Ortodontik Tedaviler
Dijital diş hekimliği prosedürleri kapsamında uygun endikasyonu olan hastalardaki diş çapraşıklığı, tel ya da braket gereksinimi olmadan tedavi edilebilmektedir. Dijital diş hekimliği sayesinde kameralar kullanılarak ağız içi taramalar yapılır. Böylece kişiye özgü şeffaf plaklar aynı gün içinde üretilebilir. Bu durum aynı zamanda ortodontik tedavinin kişinin estetik görünümünü etkilemeden konforlu bir şekilde yapılmasını da sağlar.
Köprü Yapımı
CAD-CAM teknolojisinden yararlanılarak üç boyutlu kameralarla görüntü almak son derece konforlu ve pratik bir işlemdir. Alınan görüntüler anlık olarak laboratuvara aktarılarak tasarıma hemen başlanması mümkündür. Bu sayede köprü yapımı 24 saat içinde sonuçlandırılabilir.
Inley-Onley
İnley ve onleyler dijital diş hekimliğinin sağladığı imkanlardan yararlanılarak son derece hızlı bir şekilde üretilebilmektedir. Bu sayede tedavilerin aynı gün tamamlanması dahi mümkün olabilmektedir. Aynı zamanda dijital diş hekimliği prosedürleriyle hazırlanan porselen dolgular uzun ömürlülükleri ile ön plandadır.
Analog yöntemle kıyaslandığında dijital diş hekimliği ile inley-onley yapımı çok daha hızlı olması, gereklilik halinde yeniden ölçü alma ihtiyacı olmadan üretim yapılabilmesi ve bulantıya neden olabilecek ölçü alma işlemine gerek duyulmaması dolayısıyla son derece avantajlıdır.
Protez Kaplamalar
Dijital diş hekimliği teknolojileri kapsamında kullanılan 3 boyutlu ağız içi tarayıcılar sayesinde protez kaplama tedavisinin önemli bir adımı olan ölçü alma işlemi hızlı ve konforlu bir şekilde tamamlanabilir. Gerçeğe en yakın görüntüler alınarak protezin üretim şekline kadar tüm elementlerin dijital ortam üzerinden akışı gerçekleştirilir.
Sabit Protezler
Sabit protezlerin yapımında bilgisayar destekli tasarım ve üretim yani CAD-CAM dijital teknolojisi kullanılabilir. Böylece geleneksel yöntemler kullanılarak ortalama 1 hafta içinde yapılması mümkün olan sabit protezler dijital diş hekimliği prosedürleri kapsamında hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilir. Kompleks protezlerin yapılması söz konusu olduğu durumlarda dijital ölçü alınması ve laboratuvarda üretim gerçekleştirilmesi de mümkündür.
Dijital Diş Hekimliği Tedavilerine Kimler Başvurulabilir?
Dijital diş hekimliği uygulamaları kapsamında gerçekleştirilen implant tedavisi, gülüş tasarımı, ortodontik tedavi, köprü, inley-onley, protez kaplama ve sabit protez tedavisi uygulanacak kişiler dijital diş hekimliği tedavilerinden yararlanabilirler.
Dijital Diş Hekimliğinin Avantajları Nelerdir?
Dijital diş hekimliği sayesinde hastalara en yüksek kalitede diş bakımı almaları imkânı verilir. Bu amaçla en modern diş teknolojileri, araçları ve teknikleri kullanılır. 3D taramanın daha geniş görüntüleme açıları ve daha ayrıntılı görselleştirmesi, hastanın ağzının daha doğru ve hassas bir şekilde taranmasını sağlar.
Böylece hem hastalar hem diş hekimleri açısından daha iyi bir deneyim mümkün hale gelir. Dijital diş hekimliği ve ileri teknolojilerin kullanımıyla dişler arasındaki temas eden yüzeyler arasında gelişen boşluklar yani interproksimal çürükleri tespit oranı daha yüksektir. Böylece gelecekteki diş sorunları henüz oluşmadan önce tespit ve tedavi edilebilir.
Dijital diş hekimliğinin doğruluğu ve verimliliği, hastaların gülümsemelerinin geri kazandırılması için en iyi planın geliştirilmesine olanak tanır. Ayrıca dijital diş hekimliği, geleneksel diş hekimliğinde kullanılan yöntemlere göre %20 oranında daha hızlı tarama imkânı sunar. Böylece hastaların diş hekimi koltuğunda geçirecekleri süre de azalır. [5]
Sıkça Sorulan Sorular
Dijital ölçü tipik olarak hastanın ağzına yerleştirilen ve diş veya dişlerin yüzey alanı üzerinde hareket ettirilen bir ağız içi kamera kullanılarak alınır. Çoğu dijital ölçü sistemi, ölçü görüntüsünü yakalanırken görüntülemek için bir hasta başı monitörü kullanır.
Ek olarak, çoğu dijital ölçü sistemi, nihai dijital izlenimi oluşturmak için görüntülerin bir araya getirilmesini gerektiren işaretle ve tıkla yakalamaya da dayanır. Ancak, bazı sistemler canlı görüntüleri dokunmatik ekranlı bir monitörde görüntülemek için üç boyutlu gerçek zamanlı video yakalama kullanır.
Bu canlı video yakalama, verileri bir araya getirmeye gerek kalmadan son dijital izlenimleri oluşturur. Hazırlanan dişlerin dijital görüntüsünü yakalamak yaklaşık bir buçuk dakika sürer. Karşı kemerdeki dişlerin izlenimi ise sadece 45 saniye alır.
Diş hekimi elektronik gerçek zamanlı görüntüyü incelerken, dijital ölçüyü elektronik olarak göndermeden önce olası hataların ekranda belirlenip düzeltilmesini sağlayacak daha fazla ayrıntıyı görmek için büyütebilir ve değiştirebilir. Teslimat iş akışı, diş hekiminin birlikte çalıştığı dijital ölçü sistemine bağlı olarak değişecektir. Diş hekimi için mevcut dijital ölçü sistemleri, yalnızca dijital ölçüler veya dijital hasta başı CAD/CAM sistemleridir. [6]
Dijital ölçüler şu anda diş hekimlerinin hastalar için diş restorasyonları oluşturma biçiminde devrim yaratmaktadır. Dijital ölçü, dişlerin bir haritasını oluşturan sanal bir taramadır. Diş hekimleri lazerleri ve diğer optik tarama cihazlarını kullanarak ağızdaki sert ve yumuşak dokuların sanal, bilgisayar tarafından oluşturulmuş bir modelini elde edebilirler.
Bu dijital model, diş hekimlerinin geleneksel yöntemler olan ayna kullanmak, kalıp almak veya röntgen çekmek yerine hastanın dişlerini bilgisayar ekranında görmelerine olanak tanır. Bir ölçü alındıktan sonra diş hekimi dijital ölçüyü hemen protezlerin, kronların, köprülerin ve diğer restorasyon modellerinin hızlı ve doğru bir şekilde yapılabileceği bir laboratuvara gönderebilir.
Dijital bir izlenim, bir dizi dijital fotoğraf veya dijital bir video ile yakalanabilir. Her iki yöntem de ağızda hassas ölçümler alır ve ağzın net bir haritasını oluşturmak için dijital ölçü makinesinin yazılımı tarafından hemen bir araya getirilen çok sayıda küçük görüntü gönderir. Çoğu zaman hastalar bu görüntüleri koltuk başındaki bir monitörde görebilirler.
- Diş hekimleri, kan ve tükürük alanını temizleyerek ve dişleri özel olarak formüle edilmiş titanyum dioksit tozuyla kaplayarak hastanın dişlerini taramalara hazırlar.
- Daha sonra hastanın ağzında etkilenen bölgede hareket ettirilen bir ağız içi çubuk kullanarak bir dizi dijital görüntü veya video çekerler.
- Dijital ölçü yazılımı, görüntüleri veya videoları saniyeler içinde bir araya getirir ve ölçü görüntüsünü bir hasta başı monitöründe görüntülerler.
- Dijital görüntüleri inceler ve taramanın doğruluğunu onaylarlar.
- Dijital ölçüler, hastanın kuron, protez ve köprü gibi restorasyonlarının oluşturulduğu diş laboratuvarına gö[7]
Dijital diş ölçüsünün ağız içi tarayıcı kullanılarak alınması 3 ila 5 dakika civarında tamamlanır.
CAD/CAM sistemleri, dolaylı diş restorasyonlarının ve sabit diş protezlerinin işlenmesine bir alternatif sunar. Dijital ölçülerin kullanılması, bir dizi klinik ve laboratuvar adımını ortadan kaldırarak, kişiye özel tıbbi cihazın nihai olarak hızlı ve etkili bir şekilde teslim edilmesini sağlar. [8]
CAD/CAM teknolojisi ve metal içermeyen malzemeler diş hekimleri ve diş laboratuvarları tarafından hastalara frezelenmiş seramik kronlar, kaplamalar, onleyler, inleyler ve köprüler sağlamak için kullanılır. Dental CAD/CAM ayrıca eksik dişleri değiştirmek için kullanılan dental implantlar için abutmentlerin imalatında da kullanılır.
CAD/CAM diş hekimliği için mevcut malzeme ve teknoloji yıllar içinde geliştikçe, hastaların bu dijital diş hekimliği biçiminden alabileceği restorasyonlar da gelişmiştir. Günümüzün CAD/CAM restorasyonları, daha önce işlenmiş restorasyonlara göre daha iyi uyum sağlar, daha dayanıklı ve daha doğal görünür.
Cerec, Ceramic Reconstruction’ın kısaltılmış halidir. Hızlı bir şekilde ölçü almak ve tam oturan bir dolgu oluşturmak için CAD/CAM teknolojisinden yararlanır. CEREC’in bir başka avantajı preslenmiş seramik ve metal yerine tek bir katı seramik malzeme bloğu kullanmasıdır. CEREC restorasyonları orta düzeyde çiğnemeye dayanabilir, böylece uzun yıllar dayanıklılığını korur.
Bir CEREC restorasyonunun ömrü, geleneksel yöntemlerle yapılan benzer çalışmalardan daha uzundur. Ek olarak, CEREC seramiğinin rengi, doğal dişlerinizin rengine daha yakındır ve bu da restorasyonunuzu neredeyse fark edilmez hale getirecektir. [9]
Cerec sistemi, dişin bilgisayar aracılığıyla tasarlanması ve CNC kullanılmasını içerir. Cerec dijital ölçü alımı olarak değerlendirilen bir sistemdir ve CAD metodu ile yalnızca tek seferde porselen blok kullanımına imkân verir. Bu sayede İnlay, kron ve laminaların tek seferde yapılması mümkündür. Porselen kaplama, lamina, dolgu ve köprü işlemlerinin uygulanmasını sağlayan Cerec sistemi pek çok yönden avantajlıdır.
Cerec kron, tek bir tacın en kısa sürede tamamlanması için gereken süreyi kısaltan bir bilgisayar teknolojisinin kullanılmasını içerir. Cerec, CAD/CAM teknolojisini kullanan ve kron yapan bir freze makinesini içeren İsviçre’de geliştirilmiş bir teknolojidir. Cerec kron seramik malzemeden üretildiğinden doğal dişler ile çok benzerdir.
Dijital diş tarama, geleneksel yöntemlerden farklı olarak dişlerin optik kamera ile taranması anlamına gelir. Daha sonra 3 boyutlu olarak bilgisayar ortamına aktarılması da 3 boyutlu tarama yöntemiyle yapılır.
Dijital diş tarama diş hekimlerinin ağız içerisini detaylı bir şekilde görüntülemesine imkân verir. Dijital tarayıcı, bilgisayardaki bir kabloya bağlanan değnek benzeri bir aygıttan oluşur. Bilgisayar, diş taramasının nihai sonucunu sağlamaya yardımcı olan tarayıcı yazılımına sahiptir. Diş hekimi çubuğu hastanın ağzına sokar ve alt ve üst dişlerin köprüsünden kaydırır. Tarayıcı hareket ettikçe, bilgisayar hastanın ağız boşluğunun dijital bir izlenimini yakalar.
Dijital diş tarama kısa sürede doğru sonuçlar alma imkânı sunar. Daha iyi oturan restorasyonlar elde etmek için iyileştirilmiş bir görüntü kalitesi sağlanır. Rahatsız edici restorasyon malzemelerine duyulan gereklilik ortadan kalkar.
Hastalar için daha fazla konfor ve daha az endişe anlamına gelir. Hata olasılığını minimize eder. Gösterimleri dijital olarak depolamak, onları uzun süre saklamayı mümkün kılar, yerden tasarruf ve verimli kayıt tutma imkânı sağlar.
Dijital diş hekimliği kapsamında ölçülerin kolayca alınması ve dijital ortama görüntülerin aktarılması yoluyla gülme hattının, diş boylarının, renginin ve formunun hasta ile birlikte belirlenmesi mümkündür. Tüm dişler bir gün içinde hazırlanabildiğinden yapıştırılıp süreç tamamlanabilir. Ayrıca elde edilecek görünüm önceden hasta ile paylaşıldığından hasta memnuniyet oranı son derece yüksektir.
Geleneksel yöntemde ölçü maddeleriyle ölçü alınırken yaşanabilen mide bulantısı ve öğürme dijital diş hekimliği tedavi süreçlerinde yaşanmaz. Bu nedenle en hassas yapılı hastalarda dahi süreç konforlu bir şekilde ilerler.
Dişlerin tasarımı yapılıp ölçüleri ve renkleri belirlendikten sonra dijital printer teknolojisiyle ortalama 10 dakika içinde üretim yapılır. Hassas sonuçlar alınması sayesinde diş ve diş eti uyumluluğu yüksek restorasyonlar elde edilebilir. Aynı zamanda laboratuvar kaynaklı hatalar ortadan kaldırılır.
Dişlerdeki estetik sorunların giderilmesi amacıyla kullanılan porselen lamina, zirkonyum, indirekt nano-kompozit restorasyonlar ile metal desteksiz porselen kron ve köprüler gibi restorasyonlar CAD CAM teknolojisi ile üretilebilir.
Dijital diş hekimliği kapsamında gülüş tasarımı, estetik bir gülüşe sahip olmak için hastanın diş ve yüz orantısının derinlemesine analiz edilmesine imkân verir. Kullanılan ileri teknoloji ürünü dijital program sayesinde hastanın dişlerinin yanı sıra diş etleri, dudakları ile yüzü arasında doğal ve güzel bir gülüş tasarlanabilir.
Hastanın fotoğraflarının ve videolarının çekilmesinin yanı sıra kişisel beklentiler de değerlendirilir. Elde edilen ve dijital ortama aktarılan veriler bilgisayar yazılımları aracılığıyla incelenir. Hastanın diş, yüz, çene ve karakter özellikleri ön planda tutularak gülüş tasarımı yapılır. Bu tasarım hastanın ağzında test edilerek onay alınması halinde süreç başlatılır.
Dijital diş hekimliği kapsamındaki tüm işlemler lokal anestezi ile ya da anestezisiz gerçekleştirilir. İşlemler sırasında ağrı ya da sızı hissedilmez.
Dijital diş hekimliği kapsamında; preparasyonda keskin köşeler olduğu durumlarda ya da uzun köprülerde doğruluk oranı düşebilmektedir. Elde edilen görüntü, ağız ortamındaki nem, kan, tükürük, hasta ve hekimin hareketleri gibi çeşitli faktörlerden, tarama alanının uzunluğu ve hekimin sistemi kullanma tecrübesinden etkilenebilir.
Bazı sistemler dinamik oklüzyon kaydına izin vermez ve ağız içi tarayıcı sistemleri hala çok pahalıdır. Ayrıca bu yeni yöntemlerin öğrenilmesi için diş hekimlerinin saatler süren eğitime tabi tutulması zorunludur.
Dijital diş hekimliği uygulamaları kapsamında gerçekleştirilecek tedavilerde zirkonyum, kompozit porselen karışımı, porselen, lamina ve empress kompozit malzemeler diğer bir deyişle diş hekimliğinde kullanılan tüm materyaller dijital diş hekimliğinde kullanılabilir.
Kaynaklar
[1] https://coastaldentalcare.com.au/what-is-digital-dentistry/
[2] https://www.chisholmtraildental.com/blog/2018/08/08/what-is-digital-dentistry/
[3] https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/digital-dentistry
[4] https://www.aegisdentalnetwork.com/idt/2016/10/what-to-choose-conventional-methods-or-cad/cam
[5] https://brightdentistry.com/the-benefits-of-digital-dentistry/#:~:text=The%20Benefits%20of%20Digital%20Dentistry%20Include%3A&text=A%20better%20experience%20for%20patients,dental%20issues%20before%20they%20happen.
[6] https://www.yourdentistryguide.com/digital-impressions/#:~:text=The%20digital%20impression%20typically%20is,image%20as%20it%20is%20captured.
[7] https://blog.ddslab.com/dental-digital-impressions-explained#:~:text=A%20digital%20impression%20is%20a,soft%20tissues%20in%20the%20mouth.
[8] https://www.fdiworlddental.org/cadcam-dentistry
[9] https://www.discoverydentistry.com/blog/2015/09/what-is-cerec-and-what-are-its-benefits#:~:text=CEREC%20is%20the%20short%20term,can%20leave%20Discovery%20Dental%20sooner.