Ağız ve Çene Cerrahisi

Apikal Rezeksiyon (Kök Ucunun Rezeke Edilmesi)

Dişin içindeki pulpa odası adı verilen boşluk, dişi canlı tutan canlı doku (sinirler, kan damarları ve bağ dokuları) olan pulpayı barındırır. Bu odadan bir kök kanal sistemi dallanır. Halk arasında kanal tedavisi olarak bilinen endodontik tedaviye, pulpa iltihaplandığında veya enfekte olduğunda ihtiyaç duyulur.

Bu; derin diş çürüğü, dişte tekrarlanan diş prosedürleri (örneğin, büyük bir dolgunun değiştirilmesi) veya çatlak hatta kırık gibi travmatik hasarlar olduğu durumlarda gerekli hale gelir. Pulpa ölürse, pulpa odası ve kanalları enfekte olabilir. Bu enfeksiyon, sonunda çevredeki kemiğe ve kökün ucundaki diğer dokulara yayılabilir.

Diş hekimleri, kök kanallarını incelemek ve aksi takdirde tespit edilemeyecek hastalıkları teşhis etmek için üç boyutlu görüntüler oluşturan radyografiler veya koni ışınlı bilgisayarlı tomografi kullanırlar.

Kanal tedavisi uygulanması için dişe bir delik açılarak pulpa odasından ve kök kanallarından iltihaplı ya da enfekte doku çıkarılır. Boşluk dezenfekte edilerek doldurulur ve kapatılır. Ancak bazı durumlarda kanal tedavisi mümkün olmayabilir ya da tedavi uygulanan kök kanalları yeniden enfekte olabilir. Bu gibi durumlarda apikal rezeksiyon ile tedavi gündeme gelir.

Apikal rezeksiyon ya da apikoektomi risk altındaki dişlerin kurtarılması ve herhangi bir komplikasyon oluşması riskini önleme amacıyla hem çocuklara hem de yetişkinlere uygulanabilen bir diş hekimliği prosedürüdür.^[1]

Apikal Rezeksiyon (Kök Ucu Tedavisi) Nedir?

Apikal rezeksiyon; apikoektomi, kök ucu ameliyatı, kök ucu dolgusu veya retrograd kök kanal tedavisi olarak da bilinir.

Apikoektomi; kök ucunun çıkarılması, kök ucu boşluğunun oluşturulması ve özel bir kök ucu dolgu malzemesi ile doldurulmasını içeren endodontik bir işlemdir.^[2]

Kök ucu rezeksiyonu olarak da bilinen apikoektomi, tipik olarak bir kök kanal prosedürü başarısız olduktan sonra gerçekleştirilen cerrahi bir endodontik prosedür olma niteliği taşır. Kanal tedavisi, diş pulpasını çıkararak ve dişi biyo uyumlu bir malzeme olan güta-perka ile doldurarak diş içindeki enfekte dokuyu tedavi eder. Bu prosedür genellikle başarılı olmasına rağmen, diş kanallarında enfekte artıklar kalabilir ve ilerleyen dönemde enfeksiyonlar oluşmasına yol açabilir.

Kök kanalı tedavisinden sonra dişi yeniden enfekte olan bir hasta diş etlerinde ağrı, hassasiyet veya şişlik hissedebilir. Ancak bazı hastalarda hiçbir semptom görülmeyebilir. Apikoektomi, enfeksiyonun tamamen ortadan kaldırılmasını ve dişin sağlıklı bir duruma dönmesini sağlamak için apeks adı verilen kök ucunu ve enfekte olmuş dokuyu çıkarır. Kök ucu, sinirler ve kan damarlarının dişe girdiği ve daha sonra kanallardan geçerek pulpa odasına ulaştığı yerdir. Kök ucunun çıkarılması, sorunun kaynağındaki enfekte dokuyu ortadan kaldırarak dişte enfekte doku kalmadığından emin olmayı sağlar.

Diş Kökü Nedir?

Diş kökü, dişin kemiğe uzanarak dişi yerinde tutan kısmı olarak tanımlanabilir. Dişin yaklaşık üçte ikisini oluşturan diş kökü farklı bölümlerden oluşur.

Kök kanalı, içinde pulpanın bulunduğu bir geçittir.

Sement, diş kökünü kaplayan kemiksi bir maddedir ve periodontal bağ ile bağlantılıdır.

Periodontal bağ, bağ dokusu ve kollajen liflerinden meydana gelir. Sinirleri ve kan damarlarını içeren periodontal bağ sementle birlikte dişlerin diş yuvalarına bağlanmasını sağlar.

Sinirler çiğneme sırasında kullanılan kuvvet miktarını kontrol etmeye yardımcı olurken kan damarları periodontal bağa besin sağlama görevini üstlenir.

Alveolar kemik olarak da bilinen çene kemiği; diş yuvalarını içerme ve diş köklerini çevreleme özelliğiyle dişleri yerinde tutma görevini üstlenir.^[3]

Diş Kökü Enfeksiyonu Nedir?

Pulpa dişin en iç kısmında bulunan aynı zamanda dişi besleyen sinirlerin, damarların ve bağ dokularının yer aldığı bölümdür. Bu bölümde çeşitli nedenler sonucu oluşan iltihaplanmalara diş kökü enfeksiyonu denilir. Diş kökü enfeksiyonunun tedavi edilmemesi ciddi ağız ve diş sağlığı problemleri yaşanmasına neden olabilir.

Diş Kökü Enfeksiyonu Neden Olur?

Dişin üst kısmındaki mine ve dentin tabakası, diş kökünün korunmasında önemli bir görev üstlenir. Mine ve dentin tabakalarının yapılarında ortaya çıkan deformasyonlar diş sağlığının bütünlüğünde bozulmalara neden olur. Bunun sonucunda zararlı bakterilerin diş köklerine ulaşması riski ortaya çıkar. Diş kökleri enfeksiyonla kaplandığında diş kökü iltihabı ortaya çıkar.

Diş kökü iltihabının nedenleri arasında;

Ağız ve diş hijyeninin yeterli ölçüde sağlanmaması,
Çürük dişlerin tedavi edilmemesi,
Karbonhidratların ve şekerli besinlerin çok sık tüketilmesi,
Diş minesinde kırıklar ve çatlaklar meydana gelmesi,
Yemeklerden sonra yiyecek artıklarının iyi temizlenmemesi,
Diş dolgularının çeşitli nedenlerle zayıflaması,
Travma nedeniyle dişlerde oluşan yaralanmalar ve zedelenmeler,
Bruksizm sayılabilir.

Diş Kökündeki Enfeksiyonlar Nasıl Tedavi Edilir?

Diş kökü enfeksiyonları tedavi edilmemesi halinde ciddi ağız ve diş sağlığı problemlerine neden olabilir. Diş kökü enfeksiyonu tedavisinin ilk adımı enfeksiyona neden olan sorunun belirlenmesi ve enfeksiyonun durdurulması için antibiyotik tedavisinin uygulanmasıdır. İltihabın ilerlediği durumlarda enfeksiyonlu dokulara doğrudan antibiyotik enjekte edilir. Enfeksiyon durdurulduktan sonra diş kökünün temizlenmesiyle tedavi tamamlanmaktadır.

İltihabın çok ilerlemediği ve diş kanallarında hasar oluşmadığı durumlarda uygulanabilecek tedavi yöntemlerinden biri kanal tedavisidir.

İlerleyen vakalarda diğer bir deyişle kanalların düzeltilemeyecek kadar hasar gördüğü durumlarda diş çekimi gerekebilir. Diş kökü enfeksiyonunun derecesine göre diş çekiminden sonra antibiyotik tedavisine devam edilmesi gerekebilir.

Apikal Rezeksiyon Hangi Durumlarda Uygulanır?

Apikal rezeksiyon;

Geleneksek kök kanal tedavisi başarısız olduğunda,
Kök kanal tedavisinden sonra enfeksiyon geliştiğinde,
Kök kanal tedavisinin yinelenmesiyle sonuç alınamayacağı durumlarda,
Geleneksel kök kanal tedavisi önerilmediğinde,
Çeşitli anatomik, patolojik ve travmatik nedenlere bağlı olarak uygulanabilir.^[4]

Apikal Rezeksiyon Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Apikal rezeksiyon ameliyatına başlanmadan önce lokal anestezi ile uyuşma sağlanır. Daha sonra etkilenen kök seviyesinde diş eti dokularından küçük bir kesi yapılır. Böylece enfekte peri-apikal dokulara doğrudan erişme imkânı elde edilir. Kök ucunun yakınında ya da çevresindeki enfekte dokuyla kök ucunun son birkaç milimetresi çıkarılır. Kanalın kapatılması ve daha fazla enfeksiyon oluşmasının önlenmesi için kök kanalının ucuna çok küçük bir dolgu yerleştirilir. Diş eti dokuları küçük dikişlerle kapatılır. Gerekli durumlarda özellikle de enfeksiyonun önemli bir boşluğa neden olması halinde kemiğin büyümesine yardımcı olmak için kemik grefti ve diğer teknikler kullanılır. ^[5]

Apikal Rezeksiyon Yapılmazsa Ne Olur?

Apikal rezeksiyon yapılmaması halinde diş köklerinde enfeksiyon ve şişlik oluşabilir. Enfeksiyon ve şişlik oluşması halinde apikal rezeksiyon yapılması gereklidir. Aksi takdirde çok fazla acı ve ağrı yaşanması riski bulunur.

Apikal Rezeksiyon Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?

Apikal rezeksiyon sonrası bir miktar ağrı hissedilmesi normaldir. Ağrının kontrol altına alınması için diş hekiminin reçete ettiği ağrı kesicilerden faydalanılabilir. Apikal rezeksiyondan sonraki ilk günlerde hafif kan sızıntıları meydana gelebilir. Bu süreçte tükürmekten, sigara içmekten ve pipet kullanmaktan kaçınılmalıdır. Bu sayede ameliyat bölgesinde gerekli ve koruyucu olan kan pıhtılarının yerinden ayrılması önlenebilir.

Apikal rezeksiyonu izleyen ilk birkaç gün süreyle şişlik görülebilir. Bu şişlik genellikle 1 hafta içerisinde kendiliğinden düzelir. Apikal rezeksiyon ameliyatından sonraki ilk 12 saat buz kompresi yapılmalıdır. Operasyon bölgesinin tahriş olmasını önlemek için birkaç gün süreyle sert ve gevrek yiyeceklerin tüketiminden uzak durulmalıdır. Hastalar apikal rezeksiyon ameliyatından genellikle birkaç gün sonra günlük rutinlerine dönebilirler.^[6]

Apikal Rezeksiyon Ameliyatı Avantajları Nelerdir?

Apikal rezeksiyon ameliyatı ile kök apeksinin ve çevresinin derinlemesine inceleme yapmak imkânı vardır. Sorunlu bir apikal kök kanalı apikal rezeksiyon ameliyatıyla ortadan kaldırılabileceği gibi kök apeksindeki aksesuar kanalların çıkarılması da mümkündür.^[7]

Sık Sorulan Sorular

İçeriğimizin bu kısmında apikal rezeksiyon cerrahisi ile ilgili sık sorulan soruları ve yanıtlarını bulabilirsiniz.

Kök Ucu Rezeksiyonu Ne Demek?

Diş köklerindeki meydana gelen enfeksiyonlara dışarıdan müdahale edilmesini sağlayan cerrahi diş hekimliği prosedürüne kök ucu rezeksiyonu denilir. Bir endodontik mikrocerrahi türü olan kök ucu rezeksiyonu aynı zamanda kök ucu dolgusu veya ortograd kök kanalı olarak da adlandırılır. Ortalama kök kanalından daha karmaşık bir prosedürdür ve bir diş kökünün ucunun çıkarılmasını içerir. Uç çıkarıldıktan sonra kalan boşluk, kök yapısını sağlam tutmaya yardımcı olan biyo uyumlu bir madde ile doldurulur.^[8]

Kök Ucu Rezeksiyonu Nasıl Yapılır?

Kök ucu rezeksiyon tedavisine başlanmadan önce hasta detaylıca muayene edilerek ağız, diş ve kemik yapısı ile mevcut durumları incelenir. Elde edilen verilere göre tedavi planlanır. Uygulama sırasında acı ya da ağrı hissedilmemesi için lokal anestezi yapılır. Diş etlerine minimal bir insizyon yapıldıktan sonra enfekte olan dokular temizlenir. Eğer dişin kök ucundaki iltihap komşu dişler üzerinde de etkiye neden olduysa komşu dişlerin de kapsanacağı şekilde kanal tedavisi ve kök ucu rezeksiyonu yapılmasına ihtiyaç duyulabilir. Kistin boşaltılmasıyla birlikte oluşan boşluk büyükse dikişler yardımıyla yumuşak doku kapatılır. Genellikle ameliyattan 7 gün sonra dikişler alınır.

Apikal Rezeksiyon Acı Verir mi?

Apikal rezeksiyon lokal anestezi altında uygulandığından herhangi bir acı ya da ağrı hissedilmez. Uygulamadan sonraki iyileşme sürecinde hissedilen ağrının giderilmesi için diş hekiminin reçete ettiği ağrı kesiciler faydalı olabilir.

Apikal Rezeksiyon Kaç Saat Sürer?

Apikal rezeksiyon ortalama 30 dakika içerisinde tamamlanan bir cerrahi prosedürdür.

Apikal Rezeksiyon Hangi Dişlere Yapılır?

Apikal rezeksiyon büyük azı dişleri de dahil olmak kaydıyla tüm dişlere uygulanabilmekle birlikte uygulama için uygunluk kararı her hasta özelinde uzman diş hekimleri tarafından verilmelidir.

Kök Dişi Nasıl Çekilir?

Kök dişi çekimi yapılması için ilk olarak lokal anestezi uygulanır. Çekilecek dişi kaplayan diş etiyle kemik dokusu kesildikten sonra diş forseps kullanılarak kavranır. İleri geri hareketler yapılarak çene kemiğine gömülü olan kök dişi gevşetilir. Azı dişi gibi birden fazla kökü olan dişlerde parçalar halinde çekim yapılması gerekebilir.

Kök Ucu Rezeksiyonu Sonrası Hangi Şikayetler Görülür?

Kök ucu rezeksiyonu sonrası uygulama bölgesinde morarma ve şişlik görülebilir. Ameliyatı izleyen 12 saat boyunca bölgeye buz kompresi yapmak morarma ve şişliğin hafifletilmesini sağlayabilir.

Ameliyatın ardından bölgede geçici uyuşma hissi yaşanabilir. Bölgede hissedilebilecek ağrı diş hekiminin reçete ettiği ağrı kesicilerle giderilebilir. Cerrahi sonrası şikayetlerin engellenip minimize edilebilmesi için kök ucu rezeksiyonu sonrası dikkat edilmesi gerekenlere uygum sağlanması son derece önemlidir.

Apikal Rezeksiyon Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?

Diş kökünde ortaya çıkan enfeksiyonların giderilmesi amacıyla uygulanan bir cerrahi prosedür olan apikal rezeksiyon ameliyatı dişteki enfeksiyonun kanal tedavisiyle ya da farklı diş hekimliği tedavileriyle giderilmemesi halinde uygulanan etkili bir yöntemdir.

Apikal Rezeksiyon Ameliyatı Zor mu?

Apikal rezeksiyon ameliyatı bu alanda uzman ve deneyimli diş hekimleri tarafından konforlu ve başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilen bir cerrahi prosedürdür.

Apikal Rezeksiyon ile Diş Çekilmesi Önlenebilir mi?

Apikal rezeksiyon ile diş çekilmesi önlenebilir. Diş çekilmesinin önlenmesi amacıyla uygulanabilecek bir diş hekimliği prosedürü olmasına karşın problem nüksettiği takdirde ilerleyen süreçte diş çekilmesi zorunluluk haline gelebilir.

Apikal Rezeksiyon Sonrası Nasıl Beslenilmeli?

Apikal rezeksiyon sonrası çok sert ve çok sıcak yiyecekler ile çok sıcak içecekler tüketilmemesi gerekir. Anestezinin etkisi tamamen geçmeden yemek yenilmemelidir. Uygulama bölgesinin tahriş olmasının engellenmesi için sert, gevrek ve çiğneme esnasında zorlanmaya neden olabilecek yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Tüm bunlara ek olarak emme refleksine neden olabilecek pipet kullanımına da başvurulmaması gerekir.

Apikal Rezeksiyon İşleminden Sonra Nelere Dikkat Edilmeli?

Apikal rezeksiyon işleminden sonra;

Diş hekiminin uyguladığı tamponun yarım saat tutulması, kanama olmaması açısından önemlidir.
Apikal rezeksiyon işlemini izleyen 2 saat süreyle yenilmemeli ve içilmemelidir.
Sıcak ve sert yiyecek ve içecek tüketiminden kaçınılmalı, ılık ve yumuşak yiyecek ve içecekler tüketmeye özen gösterilmelidir.
Anestezinin etkisi tamamen geçmeden yemek yenilmemelidir. Aksi durumda dudak ve yanak bölgeleri zarar görebilir.
Oluşabilecek şişliklerin azaltılması için buz kompresi yapılmalıdır.
Ağrı hissedilmesi halinde diş hekiminin reçete ettiği ağrı kesiciler kullanılmalıdır.
Ağız hijyenine gereken özen gösterilmelidir.