Bilinçli Sedasyon

Bilinçli sedasyon uygulaması özellikle diş tedavilerinde yaygın olarak tercih edilen; kişinin dişçi koltuğu fobisinin tedaviye engel olmasını önlemek amacıyla rahatlamasına yardımcı olan, çocuklarda diş tedavilerinde travma oluşumunu önleyen ve ağrının önüne geçen bir uygulamadır. Bilinçli sedasyonda kullanılan intravenöz sedasyon ya da IV sedasyon (izlenen anestezi) damar yolu ile uygulanan anestezi türü olarak ifade edilebilir.

IV sedasyonun farklı türleri vardır. Uygulanacak olan tıbbi prosedüre bağlı olarak kullanılacak anestezi miktarı değişiklik gösterebilir. Bu uygulamada kişi bayıltılmaz sadece uyutulur. Bu sayede kişi kendi kendine solunum yapmaya devam edebilir, genel anestezi etkilerinin hiçbirini yaşamadan tedavi sonrası günlük yaşamına geri dönüş sağlayabilir.

Anestezi Nedir?

Anestezi, ameliyat ve çeşitli tedavi prosedürleri esnasında kişilerin ağrı, acı hissi yaşamaması için tercih edilen uygulamaların genel adıdır. Anestezi için kullanılan ilaçlara anestezik adı verilmektedir. Enjeksiyon, inhalasyon, topikal losyon, sprey ve damla formunda anestezikler vardır. Anestezi uygulaması kişilerin duygu ve farkındalık kaybı yaşamasına neden olmakla birlikte operasyonların sorunsuz geçmesini sağlar. Anestezinin farklı türleri vardır.

Anestezi Yöntemleri Nelerdir?

Bir operasyon ya da tedavi prosedürü söz konusu olduğunda tercih edilecek anestezi türü uzmanlar tarafından belirlenir. Prosedür için tercih edilebilecek anestezi türleri lokal anestezi, genel anestezi, bölgesel anestezi ve sedasyon olarak ifade edilir.

Genel Anestezi: Bu anestezi uygulamasında genel olarak maske veya intravenöz aracılığı ile kişinin genel sağlık durumuna ve operasyona uygun olarak hazırlanan ilaç kombinasyonu verilir. Uygulama kişinin geçici olarak bilinçsiz hale gelmesini sağlar. Genel anestezi nefes almayı sağlayan kaslar da dahil olmak üzere kasların felç edilmesini sağlar.

Bu nedenle de genel anestezi uygulamasında diyafram başta olmak üzere nefes alıp vermeyi sağlayan kasların görevini yapabilmesi için ventilatör kullanımı gereklidir. Anestezi uzmanı genel anestezi gerektiren prosedürler boyunca kişinin kalp atış hızını, nefes alıp vermesini ve kan basıncını sürekli olarak izler. Genel anestezi en güçlü anestezi türüdür. ⁽¹⁾

Sedasyon: Sedasyon tıbbi prosedürlerde sürecin kolaylaştırılması için kişiye yatıştırıcı ilaçların verilmesiyle sinirlilik ve gerginlik halinin azaltılmasıdır.

Bölgesel Anestezi: Belirli bir bölgenin uyuşturulmasını sağlayan anestezi türüdür. Bu anestezide sadece operasyon yapılacak vücut bölgesi uyuşturulur. Bölgesel anestezi esnasında kişi uyuşturulmuş olsa bile bilinci açıktır. Epidural bölgesel anestezinin en yaygın örneğinden birisidir.

Lokal Anestezi: Lokal anestezi uygulamasında krem, sprey ya da enjeksiyon prosedürün gerçekleştirileceği bölgeye uygulanır. İşlem tamamlandıktan birkaç dakika içerisinde bölgenin uyuşması beklenir. Bölgede hâlâ his varsa tam uyuşmanın sağlanması için ek uygulama yapılması ve bölgenin tam uyuşması gerekir.

Sedasyon Nedir?

Sedasyon teşhis prosedürlerinde yaygın kullanımı ile hastaların daha rahat hissetmesini sağlayan bir uygulama olmasının yanı sıra diş hekimliğinde de oldukça yaygın kullanılan bir yöntemdir. Endişe seviyesi yüksek olan hastalar ve çocuklar için rahatlatıcı etkisi sebebi ile çok tercih edilen bu uygulama sayesinde diş tedavileri konforlu bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Diş hekimliğinde yaygın olarak kullanılan bilinçli sedasyon; oral, intravenöz ve inhalasyon yöntemleri ile uygulanabilir.

Bilinçli Sedasyon Nedir?

Bilinçli sedasyon tıbbi prosedürler esnasında kişilerin duyduğu kaygı, rahatsızlık, stres hislerinin azaltılmasına yardımcı olan; prosedür esnasında duyulan ağrının engellenmesini sağlayan bir uygulamadır. Bilinçli sedasyon farklı ajanlarla gerçekleştirilebilir. Diş hekimliğinde yaygın olarak tercih edilen bilinçli sedasyon (IV sedasyon) dolgu, kanal tedavisi gibi tedavilerin yanı sıra kişinin gerek duyulması halinde rutin diş taşı temizliği uygulamalarında da tercih edilmektedir. ⁽²⁾

Diş Hekimliğinde Bilinçli Sedasyon

Diş hekimliğinde bilinçli sedasyon, diş tedavileri ile ilgi korku ve kaygılar söz konusu olduğunda uygulanan bir yöntemdir. Diş tedavilerinde korku sadece çocukların hissettiği bir duygu değildir. Yetişkinlerde de diş tedavileri söz konusu olduğunda oldukça yaygın bir korku olduğu bilinmektedir. Bilinçli sedasyon aynı zamanda kişilerin zor ve ağrılı tedavilerinin daha konforlu bir şekilde tamamlanabilmesi açısından büyük bir öneme sahiptir. ⁽³⁾

Dünya genelinde medikal tedavilerde sıkça uygulanan bilinçli sedasyon diş tedavilerinde de güvenle kullanılabilmektedir. Bilinçli sedasyon her yaştan hastaya güvenle uygulanan bir yöntem olduğu için de çok sık tercih edilmektedir. Bu uygulama sayesinde tüm diş tedavileri konforlu bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir.

Çocuklarda Bilinçli Sedasyon

Küçük yaşta çocuklarda ve bebeklerde de diş tedavilerine gereksinim duyulması mümkündür. Bu nedenle çocuklarda diş tedavilerinde çocuğun korkularını ortadan kaldıracak bir uygulamaya ihtiyaç duyulabilmektedir. Diş tedavisi kapsamında çocuğun çok uzun süre tamamen hareketsiz kalması gereksinimi olduğu durumlarda genel anestezi bir seçenektir ancak kısa süreli tedavilerde çocuğun sadece rahatlaması, diş tedavisi korkusunu yenmesi ve tedavinin konforlu bir şekilde yapılabilmesi için bilinçli sedasyon uygulaması tercih edilmektedir.

Bu uygulamadaki temel amaç tedavinin olabildiğince güvenli bir şekilde tamamlanması ve çocuğun kendini iyi hissetmesidir. Diş hekimliğinde bilinçli sedasyon ya da IV sedasyon damar yolu ile uygulanır. Uygulamada verilen anestezi düzeyine bağlı olarak hastalar konuşabilir ya da derin uykuda olabilirler. ⁽⁴⁾

Genel Anestezi ile Bilinçli Sedasyon Arasındaki Farklar

Genel anestezi ve bilinçli sedasyon arasında uygulama, gereksinim ve süreç açısından ciddi farklılıklar bulunmaktadır. Bilinçli sedasyon uygulamasında kişi bilincini kaybetmez, herhangi bir destek almadan solunum yapabilir, bilinçli sedasyon gereksinimini gündeme getiren tedavi tamamlandıktan sonra kısa sürede hasta kendine gelir.

Genel anestezi uygulamasında ise bilinç tamamen kapalıdır. Kişi kendi kendine solunum yapamaz ve solunum cihazı desteğine gereksinim duyar. Genel anestezi sonrası kişinin kendine gelmesi zaman alır. ⁽⁵⁾

Bilinçli Sedasyon Nasıl Yapılır?

Bilinçli sedasyon uygulamasında farklı yöntemler tercih edilebilmektedir. Diş hekimliğinde yaygın olarak kullanılan yöntem IV sedasyon olarak da ifade edilir. Uygulama damar yolu ile yapılır. ⁽⁶⁾ IV sedasyon için hazırlanan ilaçlar uygulama boyunca iğneye bağlı bir tüp aracılığı ile vücuda girer. IV sedasyonda benzodiazepinler, opioidler ve propofol kullanılır.

Bilinçli Sedasyonun Yan Etkileri Nelerdir?

Bilinçli sedasyon oldukça güvenilir bir uygulama olsa da bazı yan etkileri olabileceğinin unutulmaması gerekir. Uygulamanın yan etkilerinin işlemden sonraki birkaç saat sonrasında tamamen ortadan kalkması beklenir.

• Uyuşukluk,
• Halsizlik ve ağırlık hissi,
• İşlem sırasında olanları hatırlamama,
• Reflekslerin yavaşlaması,
• Baş ağrısı,
• Ağız kuruluğu
• Düşük kan basıncı bilinçli sedasyonun yan etkileri arasında yer alır ancak bu etkilerin kısa sürede ortadan kalkması beklenir. ⁽⁷⁾

Bilinçli Sedasyon Sonrası Normal Hayata Dönüş

Bilinçli sedasyon sonrası normal hayata dönüş oldukça hızlıdır. Kısa süre içerisinde kişinin kendine gelmesi ve ayağa kalkması beklenir. Tedavi sonrasında kişinin araç kullanması ya da tek başına sağlıklı bir şekilde hareket etmesi mümkün olsa da birkaç saat sürebilecek yan etkilerin göz önünde bulundurulması ve kişiye bir refakatçinin eşlik etmesi tavsiye edilir. ⁽⁸⁾

Bilinçli Sedasyon Kimlere Uygulanır?

Bilinçli sedasyon diş tedavilerinden korkan kişiler için oldukça güvenilir bir yöntemdir. Bunun yanı sıra hareket etmemesi gereken, hiperaktif olan çocuklarda diş tedavileri yapılırken bilinçli sedasyon uygulaması yapılabilmektedir. Kişi tedaviden korkuyor ya da tedavi esnasında aşırı stres yapıyorsa bilinçli sedasyon uygulamasıyla tedaviyi konforlu bir şekilde tamamlaması mümkün olur^.(9)

Bilinçli Sedasyon Hangi Durumlarda Tercih Edilir?

Bilinçli sedasyon belirli tıbbi prosedürlerin uygulanması esnasında ortaya çıkacak kaygı, stres, korku, endişe ve ağrının azaltılmasına yardımcı olur. Özellikle diş hekimliğinde yetişkinlerin tedavilerden korkması, engelli bireylerin tedavi esnasında doktor talimatlarına uyum sağlayamaması ya da panik olması, çocukların korkuları ya da tedavi süresince hareketsiz kalamamaları sebebi ile tedavilerin aksamasını önlemek amacıyla tercih edilen bir uygulamadır. ⁽⁸⁾

Bilinçli Sedasyon Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Bilinçli sedasyon uygulaması öncesinde kişinin varsa düzenli kullandığı ilaçları ya da takviyeleri mutlaka hekimine bildirmesi gerekir. Gerek duyulması halinde genel sağlık durumunun incelenmesi gerekir. Kişinin herhangi bir alerjisi varsa bu konu hakkında tedavi öncesinde bilgilendirme yapması gerekir.

Bilinçli Sedasyon ile Hangi Diş Tedavileri Yapılır?

Bilinçli sedasyonda bilinç kaybı olmadığı ve hasta diş hekimin verdiği talimatları yerine getirebildiği için tüm diş tedavileri konforlu bir şekilde yapılabilmektedir.

• ⁽¹⁾ https://www.verywellhealth.com/anesthesia-and-surgery-3157215
• ⁽²⁾ https://www.healthline.com/health/conscious-sedation#procedure
• ⁽³⁾ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6327823/
• ⁽⁴⁾ https://www.verywellhealth.com/intravenous-sedation-2710147
• ⁽⁵⁾ https://www.emedicinehealth.com/sedation_vs_general_anesthesia_difference/article_em.htm
• ⁽⁶⁾ https://www.healthline.com/health/conscious-sedation#procedure
• ⁽⁷⁾ https://www.healthline.com/health/conscious-sedation#side-effects
• ⁽⁸⁾ https://www.healthline.com/health/conscious-sedation#recovery
• ⁽⁹⁾ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6327823/
• ⁽¹⁰⁾ https://medlineplus.gov/ency/article/007409.htm