20 Yaş Dişleri ve Sorunsuz Tedavisi

Halk arasında azı dişi veya akıl dişi olarak da bilinen 20 yaş dişleri, 17-25 yaş aralığında ve ağzın en arka kısmında çıkan toplam 4 adet dişi tanımlamaktadır.

Her iki çenede de var olan bu dişler, bazı kişilerde tamamen sorunsuz bir şekilde çıkabiliyorken, bazılarında ise yarı gömülü veya tam gömülü bir halde bulunabilmektedir. 20’lik dişler, genellikle çekilmesi zorunlu olduğu düşünülen dişler olsa da çenedeki yerlerinin uygunluğuna göre bazen hiç çekilmeksizin de bırakılabilmektedir. Öte yandan çıkmalarına rağmen yeterli yerleri bulunmayan 20 yaş dişlerinin birçok farklı soruna yol açtığı da bilinmektedir. Özellikle ağrı, diş eti kızarıklığı, lenf hassasiyeti ve konuşmada veya ağzı açmada zorluk gibi problemler söz konusu durumda sıklıkla görülmektedir. Ancak herhangi bir ağrıya veya benzeri zoruna yol açmayan 20 yaş dişlerinin, iyi bakılması ve çürümemesi halinde çiğneme fonksiyonuna yardımcı olduğu da söylenebilir.

20 yaş dişlerinin yol açabileceği problemler daha erken yaşlarda görülebileceği gibi ileri yaş hastalarda, sonradan da ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte birçok kişinin ağzında bu grup dişler için yer bulunmamasının temel nedeni ise günümüzde insanların nispeten daha yumuşak gıdalarla beslenmesi ve ağız yapısının da buna göre evrimleşmesidir. Dişlerin ne zaman çekileceğine veya çekilip çekilmeyeceğine ise yapılacak muayene sonrası uzman bir diş hekimi tarafından karar verilmektedir. Öyle ki hiçbir rahatsızlık vermeyen 20’liklerin, ömür boyu ağızda kalabildiği durumlardan da söz edilebilir.

20’lik Diş Nedir?

Diş gelişiminde en sona kalan ve bu sebeple ağız içerisinde en geç çıkan 4 adet diş olarak bilinen 20 yaş dişleri, çoğu kişide gömülü kalması sonucu çeşitli problemlere yol açabilen azı dişleridir. Yeterli yerin bulunmaması sebebiyle tam çıkamayan veya doğru konumlanamadığı için diğer dişlere zarar verebilen, kimi zaman başta yoğun ağrı olmak üzere birçok soruna yol açan ve bu sebeple kişilerin hayat kalitesini oldukça düşürebilen 20’lik dişler, bazen içe veya dışa doğru açılı şekilde de çıkabilmektedir. Yıllar boyunca yapılan bilimsel araştırmalar 20 yaş dişlerinin çekilmesinin çok daha faydalı olduğunu göstermekte; bunun temel sebebi olarak ise yanlış hizalanma sonucunda diğer dişlerin formlarının ve işlevlerinin bozulması riskini artırması gerçeği gösterilmektedir. Çene kemiğinde gömülü kalan 20’liklerin enfeksiyona neden olduğu durumlar ise kişi için hem ağız içi hem de genel vücut sağlığını tehdit edici bir durum oluşturmaktadır. Öte yandan yirmi yaş dişlerinin kötü hizalanması komşu dişleri, çene kemiğini veya sinirleri sıkıştırarak hasara da neden olabilmektedir.

Yirmi Yaş Dişi Belirtileri Nelerdir?

Yirmilik dişler bazen herhangi bir semptoma yol açmayabilmekte ve hatta tam anlamıyla çıkmayabilmektedir. Bununla birlikte çoğu kişide yoğun ağrı ile kendini gösteren bu dişlerin şişlik gibi farklı şikayetlere yol açtığı da bilinmektedir. Buna göre 20 yaş dişlerinin yaygın belirtileri şu şekildedir:

• Çürük benzeri sancılı ağrı ve özellikle kök bölgelerinde zonklama,
• Yüzün arka çene bölgesinde hissedilen farklı şiddetteki ağrılar,
• Ağzın en arka kısmında dil ucu ile hissedilen sivrilikler ve şişlikler,
• Dişlerin çıkacağı bölgede kızarıklık, apse veya iltihap ve akıntı oluşması,
• Ağzın tam açılmasında veya konuşmada zorluk yaşanması ve yutma güçlüğü,
• Lenflerde hassasiyet oluşması.

Tüm bu belirtilerin yanı sıra herhangi bir soruna yol açmayan 20 yaş dişlerinin zaman içerisinde daha kolay çürüyebildiği ve farklı zorlukları meydana getirdiği de bilinmektedir. Çünkü, bu grup dişlerin tam anlamıyla temizlenmesi ağız geneline kıyasla çok daha zor ve zahmetlidir. İyi bakılmayan 20 yaş dişleri ise çürümenin yanı sıra diğer diş eti hastalıkları için de risk unsuru olabilmektedir. Bu sebeple çıkan ancak çekilmeyen 20 yaş dişlerinin bakımı ile ilgili uzman bir diş hekiminden görüş almak faydalı olacaktır.

Gömülü Olan ve Olmayan 20’lik Dişlere Nasıl Müdahale Edilir?

20’lik dişlerin çekilmesi söz konusu olduğunda dişin mevcut durumuna yönelik bir planlama yapılmaktadır. Bu noktada yirmiliklerin gömülü halde olup olmaması ise ayırıcıdır. Tam veya yarı gömülü olmaksızın çıkmış bulunan 20 yaş dişleri genellikle ağız içerisindeki diğer dişlere benzer şekilde çekilmektedir. Bunun için diş etine lokal anestezi uygulamak ve dişi gevşetmek adına özel aletlerden yararlanmak yeterli olacaktır. Öte yandan yarı gömülü veya tam gömülü yirmi yaş dişlerinin çekimi ise çok daha karmaşık bir prosedürdür.

Mukoza retansiyonlu diş olarak adlandırılan yarı gömülü diş durumlarında uygulanacak yöntemde, diş etinin kesildiği mini bir cerrahiye başvurulmaktadır. Bu sayede dişe tam ulaşım sağlanmış olmakta ve çekimi gerçekleştirilmektedir. Yarı gömülü diş cerrahisi sonunda ise kesi yapılan alan çoğunlukla dikiş ile kapatılmaktadır. Bir diğer karşılaşılan durum olan tam gömülü diş ise kemik retansiyonlu olarak tanımlanmaktadır. Bu durumda da yine cerrahi teknikten yararlanılır ve diş etine yapılan kesinin ardından çevrede bulunan kemikler de bir nebze uzaklaştırılır. Bu sayede tam gömülü yirmilikler ulaşmak ve çekim prosedürünü tamamlamak mümkün olmaktadır. Bu işlemin sonucunda da benzer şekilde dikiş atılmakta ve açık alan kapatılmaktadır.

20'lik Diş Ağrısı Neden Olur?

20'lik dişlerin çıkma alanında çoğunlukla yeterli genişlikte yer bulunmamakta ve bu da dişlerin ya çıkamamasına ya da çıktıktan sonra çeşitli problemler yaratmasına neden olmaktadır. Bunun sonucunda ise ağrı hissedilmesi kaçınılmazdır. Aynı zamanda çıkma esnasında yeterli alan açmaya çalışan yirmilik dişler zaman içerisinde diğer dişleri de itmeye ve ağız geneline farklı zararlar vermeye başlayabilmektedir. Tüm bunların yanı sıra 20 yaş dişlerinin ağrımasına yol açan diğer faktörler ise şöyledir:

• Dişlerin çevresinde apse, kistik yapı veya enfeksiyon oluşması,
• Yetersiz alan sebebiyle dişlerin yarım çıkması ya da tam olarak gömülü kalması,
• Tam çıkan yirmilik dişlerde yeterli bakımın sağlanamaması ve bu sebeple çürük ve benzeri rahatsızlıkların oluşması,
• Yetersiz alanın bir diğer sonucu olarak dişlerin çarpık ve eğri çıkması,
• Gömülü yirmiliklerin yarattığı diş eti boşlukları sebebiyle iltihap oluşumu.

20’lik Diş Ağrısı Nerelere Vurur?

Akıl dişi veya azı dişi adıyla bilinen 20 yaş dişlerinin ağrısı kişiden kişiye farklı şiddetlerde olabilmektedir. Bununla birlikte apse ve enfeksiyon gibi ek sorunların ağrısı artırdığı da söylenebilir. 20’likleri çıkan kişilerin ağrı şikayetleri ise genellikle ağız ve çene bölgesinde olmaktadır. Bunun yanı sıra bu alanlarda farklı noktaları etkileyebilen ağrı, sağ ve sol çene arkası kısımların alt ve üst bölgelerinden yayılarak yanaklara ve boyun kısmına da ulaşabilmektedir.

Ağrının yayılım sebepleri arasında ayrıca yirmiliklerin büyümesi esnasında diş etlerini yarması ve diş köklerini zedelemesi de yer almaktadır. Bu gibi durumlarda hastaların büyük bir oranı damak, boğaz ve alt çene ve hatta elmacık kemiklerine veya kulaklarına dek ağrı yaşayabilmektedir.

20’lik Dişlerin Çekilmesi Zorunlu Mudur?

Yirmi yaş dişlerinin her durumda çekilme şartı olduğunu söylemek doğru değildir. Çekim yapılması için dişlerin ağız sağlığına ve genel sağlığa zarar vermeleri ve kişinin yaşam kalitesini düşürmeleri gerekmektedir. Yarı gömülü ve tam gömülü dişler ise genellikle uygun bir operasyon planlaması ile alınmaktadır. Çekim öncesinde 20 yaş dişlerinin herhangi bir rahatsızlığa neden olup olmadığı ve komşu dişleri ne denli etkilediği de mutlaka dikkate alınmaktadır.

Geçmişte implant uygulamaları yaygın olmadığı için yirmilik dişlerin köprü ayağı olarak kullanılması ihtimaline karşı çekilmemesi ve ağız içerisinde muhafaza edilmesi söz konusudur. Ancak günümüzde implant tedavilerinin başarısının artmasıyla birlikte böyle bir uygulamaya gerek kalmamakta ve sağlık açısından 20 yaş dişlerinin genellikle çekilmesi uygun bulunmaktadır. Buna rağmen çekim, asla bir zorunluluk değildir.

20 Yaş Dişleri Ameliyatsız Çekilebilir Mi?

20’lik diş çekiminde cerrahiye ihtiyaç duyulup duyulmayacağı tamamıyla dişin mevcut durumu ile ilişkilidir. Yirmilik dişler tam olarak çıktıysa ve çene kemiğinin dışındaysa herhangi bir dişin çekilme prosedürüne benzer şekilde çekilebilmektedir. Böyle bir durumda ameliyata da ihtiyaç duyulmamaktadır. Ancak, tam veya yarı gömülü yirmilik dişlerin çekimi için öncelikle dişin bulunduğu pozisyondan çıkarılması gerekmektedir. Bunun için de mutlaka sedasyon veya lokal anestezi eşliğinde ufak bir kesiye ihtiyaç duyulacaktır. Gelişen teknoloji sayesinde ise her durumda yirmilik yaş dişlerinin çekimi prosedürlerinin hasta açısından konforlu olduğunu söylemek mümkündür.

20 Yaş Dişleri Hangi Durumlarda Çekilir?

Tamamen çıkmış durumda olan ve sağlık açısından herhangi bir soruna yol açmayan 20’liklerin çekilme zorunluluğu bulunmadığı bilinmektedir. Dolayısıyla çekim kararı öncesinde dişlerin detaylı muayenesinin yapılması önemlidir. Muayene sonucunda, uzman diş hekimi tarafından karar verilmekte ve belli semptomların da eşlik ettiği durumlarda yirmilik çekimleri gündeme gelmektedir. Buna göre 20’liklerin çekilmesini gerekli kılacak unsurlar şu şekilde sıralanabilir:

• Dişin geliştiği kesenin kistleşmesi ve bu alanlarda apse veya iltihap benzeri sorunların oluşması,
• 20 yaş dişlerinin sebep olduğu ve ameloblastoma olarak isimlendirilen tümörlerin oluşumu,
• Bu grup dişlerin çıkmaları ile ağız içinde yer alan diğer dişlerin fonksiyonlarını bozması ve çarpıklığa sebep olması,
• Ağrı oluşturmasa dahi rutin muayenelerde hekim tarafından çekilmesi uygun görülen dişlerin tespit edilmesi,
• Hastaya protez uygulamasının yapılacak olması ve 20 yaş dişlerinin bu uygulamayı zorlaştırması,
• Yirmi yaş dişlerinin bulunduğu alanın doğru fırçalanamaması ve bu bölgede yeterli hijyenin sağlanamaması sonucu çürüklerin oluşması,
• Dişlerin çıkması ile meydana gelen enfeksiyon sonucu ağızda kötü koru, ağrı ve ödem oluşması,
• 20 yaş dişlerinin konuşma zorluğuna yol açması ve ağzın tam açılmasını engellemesi,
• Komşu dişlerin aşınması, bölgede baskı oluşması ve dolayısıyla hem tıbbi hem de estetik anlamda kusur oluşması,
• Dişlerin kendisine yer açmak adına diğer alanlara yaptığı baskı sonucunda yanak içerisinde istenmeyen iritasyonların görülmesi.

20’lik Dişlerin Çekimi İçin En Uygun Zaman Nedir?

20 yaş dişlerinin çekimi için ideal zaman tamamen hastaya göre değişmektedir. Bu konuda bir kıstas olmamakla birlikte hastanın genel sağlık durumu ile 20 yaş dişlerinin mevcut hali göz önünde bulundurularak en uygun planlama yapılması gerekmektedir. Öte yandan genele bakıldığında, daha hızlı iyileşme süresi ele edilebilmesi amacıyla çekimlerin 20-30 yaş aralığında yapılması tavsiye edilmektedir. Bu sayede hem günlük hayata dönme süresi kısalmakta hem de ortaya çıkabilecek problemlerin risk oranları daha düşük olmaktadır. Ancak bazen kişilerin sorun yaşama dönemi daha ileriki yaşlarda başlayabilmektedir. Böyle bir durumda ise 40-50 yaş aralığında dahi 20 yaş dişi çekimlerinin yapıldığı söylenebilir. Ancak, bu grup hastaların operasyondan daha fazla etkilendikleri ve daha uzun iyileşme süresine ihtiyaç duydukları da bir gerçektir.

Gömülü 20 Yaş Dişi Tedavisi Nasıl Yapılır?

20 yaş dişlerinin yarı gömülü veya tam gömülü olduğu durumlarda ihtiyaç duyulan cerrahi operasyon birtakım adımları içermektedir. Buna göre öncelikle dişin gömülü olma oranı tespit edilir ve ardından uygun anestezi ile bölgenin uyuşması sağlanır. İşlem süresince en az doku kaybının yaşanmasına özen gösterilmektedir. Yarı gömülü dişlerde bölgedeki diş eti, tam gömülü dişlerde ise dişin çevresindeki kemik uygun dental aletler ile kaldırılmakta ve diş rahatlatılmaktadır. Ardından ise dişin çekimi yapılmakta ve mini kesi yapılan bölge temizlenerek uygun teknikte bir dikişle kapatılmaktadır. Korkulanın akside bu operasyon, eski dönemlerdeki kadar rahatsızlık verici olmamaktadır ve hastaların ağrı hissetme oranları da oldukça azdır.

Operasyon sonrasında kontrol muayenelerini aksatmamak oldukça önemlidir. İyileşmenin tamamlanmasıyla birlikte ise 7-10 gün içerisinde dikişlerin alınması söz konusu olmaktadır. Daha sonra diş hekimi tarafından uygun görülen ağrı kesiciler ve ihtiyaç halinde antibiyotikler reçete edilmekte ve bakım prosedürleri detaylıca aktarılmaktadır. Tüm bunlara uyulması halinde ise oldukça rahat bir iyileşme süreci hastayı bekliyor olacaktır.

Ameliyat Sonrası Neler Yapılmalıdır?

20'lik dişlerin çekilmesinin ardından tam iyileşmenin sağlanabilmesi için gereken zaman hem operasyonun ne denli komplike olduğuna hem de dişin gömülü olma oranına göre değişiklik göstermektedir. Ameliyatın ardından ilk 24 saat süresince kanama görülmesi normal karşılanmakta ve bunu kontrol altında tutmak adına ise bölgeye bir tampon yerleştirilmektedir. Tampon yarım saat boyunca ısırılır ve bu sayede ise kanın pıhtılaşması sağlanır.

Cerrahi müdahaleyi takiben ilk 24 saat boyunca tükürme, ağız çalkalama veya emme gibi eylemlerden kaçınılması önemlidir. Bununla birlikte mümkün olduğunca dilin bölge ile temas etmemesine de özen gösterilmelidir. Operasyona bağlı olarak bölgede ödem veya şişlik görülmesi beklenen bir durumdur. Bunu en aza indirmek içinse soğuk kompres uygulaması yapılması önerilmektedir. Öte yandan ameliyatın gerçekleştiği ilk hafta bölgenin aşınmaması adına çok soğuk, çok sıcak, acı, asitli ve benzeri yiyecek ve içecekler tüketilmemeli ve ağız hijyenine ekstra dikkat edilmelidir.

Dişin çekilmesinin ardından ilk birkaç gece, uyumak için yüksek yastık tercih edilmesi de konforu artıracak bir faktördür. Süreç boyunca rastgele ilaç kullanımından kaçınılmalı, basit bir ağrı kesici bile olsa hekim önerisi dışında kullanılmamalıdır. Bununla birlikte reçete edilen ilaçların zamanında ve düzenli olarak kullanılması önemlidir.

20 yaş diş çekim ameliyatları sonrasında, anestezinin etkisine karşın bir süreliğine yalnızca sıvı beslenilmesi de gerekebilmektedir. Bu, uyuşukluk geçene kadar, hastanın konforunu korumak amacıyla tercih edilir. Ayrıca, ilk birkaç gün yumuşak yiyeceklerin tüketilmesi de faydalı olacaktır. Müdahalenin ardından ilk diş fırçalama öncesi ise mutlaka diş hekiminden onay alınması şarttır.

Sağlıklı Yirmi Yaş Dişi Bakımı Nasıl Yapılır?

20’lik dişler alt ve üst çeneden hizalı bir biçimde çıkmış ve herhangi bir sorun yaratmamış durumdaysa, çiğneme fonksiyonunu destekleyebilmektedir. Böyle bir durumda sağlıklı olduğu kabul edilen bu dişlerin çekilmesi ise gerekmemektedir. Bununla birlikte dişlerin uzun süre kullanılabilmesi adına ağız bakım ve hijyenine daha fazla dikkat edilmesi önemlidir. Öyle ki diğer dişlere oranla daha geride kalan bu dişlerin fırçalanması nispeten daha zor olabilir. Bunun için diş hekiminin tavsiye edeceği daha farklı ve küçük başlı diş fırçalarından yararlanılabilir.

Yirmi yaş dişleri, ayrıca yiyecek artıklarının rahatça girebileceği belli aralıklara da sahip olabilmektedir. Bu durumda dişlerin çürümesi kaçınılmazdır. Diş fırçalamanın yanı sıra doğru diş ipi ve ağız çalkalama suyu kullanımıyla ise bunun önüne geçmek mümkün olmaktadır. Bu sayede olası diş ve diş eti enfeksiyonlarını önlemek de kolaylaşır. Günde en az iki kez fırçalanan yirmi yaş dişleri, düzenli diş hekimi ziyaretleri esnasında kontrol edilebilir ve böylece kişiler, uzun yıllar boyunca ağız ve diş sağlığını maksimum düzeyde koruyabilir.