Kanal Tedavisi

Endodontik tedavi olarak da bilinen kanal tedavisi en kısa tanımıyla dişin iç kısmında bulunan enfeksiyonun, çürümenin, iltihabın tedavi edilmesi ve yeni enfeksiyon oluşumunun engellenmesi için uygulanan bir diş prosedürü olarak tanımlanabilir.  Dişin merkezindeki kök kanalındaki enfeksiyonlar ağızda bulunan ve dişi istila eden bakteriler nedeniyle oluşur.

Kanal tedavisi kapsamında iltihaplanan, canlılığını yitiren veya zarar gören pulpa dokusu çıkarılır, kök kanal temizlenir ve daha sonra dolgu işlemine geçilir. Böylece diş korunabilir ve diş kayıpları engellenebilir. Kanal tedavisi sıklıkla başvurulan ve uzman hekimler tarafından gerçekleştirildiğinde güvenli ve başarılı sonuçları olan bir tedavi yöntemidir.

Bu yazımızda kanal tedavisi hakkında kapsamlı bilgi ve kanal tedavisi sık sorulan sorular yanıtlarını bulabilirsiniz.

Dişlerin Yapısı

Dişler insan vücudunda bulunan en sert yapıya sahiptirler. (1) Çiğnemek ve konuşmak için oldukça önemli bir işleve sahip olan dişler 5 bölümde incelenir.

• Mine: Dişin en dış kısmıdır aynı zamanda en sert kısmı olarak da ifade edilebilir. Mine kaya gibi sert olması ile bilinen bir mineral olan kalsiyum fosfattan oluşur.
• Dentin: Minenin altındaki tabakaya bu ad verilmiştir. Dentin tabakası da sert bir dokuya sahiptir, bu tabaka mikroskobik tüpler içerir. Mine zarar gördüğünde, aşındığında ısı bu yollardan dişe girer. Sıcak ya da soğuk hassasiyeti minenin aşınması ve ısının dentinde bulunan mikroskobik tüplere ulaşması ile ortaya çıkar.
• Pulpa (Dişözü): Dişin yumuşak iç yapısı pulpadır. Kan damarları ve sinirler pulpada bulunur.
• Sementum: Diş köklerini diş etlerine ve çene kemiğine bağlayan bağ dokusu tabakasıdır.
• Periodontal Ligament: Dişlerin çeneye sıkıca tutunmasına yarımcı olan dokudur. (2)

20’lik dişler dahil yetişkin bir insanın ağzında 32 adet diş bulunur.

8 adet kesici diş; alt ve üst çenelerde en ortadaki 4 diştir.

4 adet köpek dişi; kesici dişlerin hemen yanındaki sivri dişlerdir.

8 adet premolars diş; Köpek ve azı dişleri arasında kalan dişlerdir.

8 adet azı dişi: Ağzın arka tarafında kalan ve yiyecek öğütmede en iyi olan dişlerdir.

4 adet yirmi yaş dişi: Bu dişler yaklaşık olarak 18 yaşında çıkar ve üçüncü azı dişleri olarak da ifade edilirler. (3)

Diş kanalı nedir?

Diş kanalları, pulpada başlayan ve kök kısmına doğru inen kanallardır. Kanal tedavisi de bu kanalların temizlenmesi esasına dayanılarak yapılır. Kök kanalları olarak da adlandırılan bu yapılar pulpada yer alır. Diş minesi ve dentinde meydana gelen bir hasar pulpanın ve kök kanallarının enfekte olmasına, iltihaplanmasına, derin çürümeye bağlı hasar almasına hatta pulpanın nekzoruna yani ölmesine neden olur.

Kanal Tedavisi Nedir?

Kanal tedavisi çürümüş, iltihaplanmış veya enfekte olmuş bir dişi onarmak ve kurtarmak için kullanılan bir tedavidir. Dişteki pulpa ve sinirler çürüme sebebiyle tahriş olabilir, iltihaplanabilir, ölebilir veya enfekte olabilir. Dişin iç kısmının etkilenmesinin temel nedenleri çürümenin derinleşmesi, diş minesinde çatlak veya kırık olması, yüze alınan bir travma sebebiyle dişte hasar meydana gelmesi olarak ifade edilebilir. (4)

anal tedavisi iltihaplanan, enfekte olan kök kanalındaki bakterileri yok etmek ve dişin yeniden enfeksiyon yapmasını engellemek, doğal dişi korumak için yapılan bir tedavi yöntemidir. Kanal tedavisinde süreç kök kanalına girilmesi, enfekte olan pulpanın çıkarılması ve dişin iç kısmının dikkatlice temizlenip dezenfekte edilmesi işlemleri ile ilerler. Son olarak diş doldurulur ve yeniden enfekte olmaması için mühürlenir.

Kanal tedavisi genellikle korkulan bir tedavi olsa da günümüzde geliştirilen teknikler sayesinde doğal dişi konforlu bir şekilde korumayı mümkün kılan bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. (4)

Kanal Tedavisinde Başarı Nasıl Sağlanır?

Kanal tedavisinde başarı elde etmek için uygulamanın eksiksiz bir şekilde yapılması esastır. Uygulamada başarı oranının artabilmesi için özellikle kök kanalı şekillendirmesinde ortaya çıkabilecek sorunların elenmesi gerekir. Kök kanalına müdahale ederken kullanılan döner alet ve rotary sistemler sayesinde günümüzde kanal tedavisinden yüksek başarı oranlarına ulaşmak mümkün olmaktadır.

Bunun yanı sıra apex locater olarak adlandırılan ve kanal tedavisinde kanal içi operasyonun uzunluğunu ölçmek için kullanılan cihazlar kök ucunun en dar noktasına ulaşmaya yardımcı olur. Bu sayede hem tedavi süresinde kısalma elde edilir hem de kök ucunun en dar noktasına ulaşarak tedavinin daha etkili olması sağlanır.

Kanal Tedavisine Ne Zaman Gerek Duyulur?

Diş minesinde ve dentinde meydana gelen hasarlar kanal tedavisi gereksinimini ortaya çıkarabilir. Diş çürüdüğünde, diş minesi aşındığında, diş hassasiyeti meydana geldiğinde bir diş hekiminin duruma müdahale etmemesi halinde pulpa zamanla savunmasız kalır. Pulpanın savunmasız kaldığı durumlarda ağızdaki bakterilerin diş içerisine sızması ve pulpayı enfekte etmesi mümkün hale gelir.

Bunun yanı sıra dişte derin çürüme olması ya da dişin iltihaplanması da kanal tedavisini gündeme getirir. Bu durumda dişi kurtarmanın mümkün olduğu tedavi yöntemi kanal tedavisidir. Ancak ilerleyen durumlarda kanal tedavisi ile de dişin kurtulma ihtimalinin ortadan kalkacağı unutulmamalıdır. (5)

Kanal Tedavisi Yapılmasını Gerektiren Şikayetler Nelerdir?

Pulpanın bakteriler tarafında enfekte olması, iltihaplanması veya derin çürümeye bağlı hasar alması demek dişteki kan damarları ve sinirlerinin ölmeye başlaması anlamına gelir. Pulpada enfeksiyon, iltihaplanma veya çürüme başlangıç aşamasında;

Sıcak veya soğuk yiyecek ve içecek tüketirken ağrı ve sızlama hissi,

Isırma ve çiğneme eylemleri esnasında ağrı olarak kendini gösterir.

Enfeksiyon ilerledikçe başlangıç aşamasında ortaya çıkan ısı, çiğneme ve ısırma hassasiyeti kaybolur. Hassasiyetin kaybolması enfeksiyonun kök kanallarına ilerlediği anlamına gelir. Kök kanal sistemine yayılan enfeksiyon kısa bir süre içerisinde;

• Dişin sallanması,
• Diş etinin şişmesi,
• Dişin renginin değişmesi,
• Yüzün şişmesi ve
• Apse gibi sorunlara neden olur.

Kanal Tedavisi Dolgusunda Kullanılan Malzemeler Neler?

Kanal tedavisi planlamasında iki kez dolgu işlemi yapılır. Geçici dolgu, tedavi devam ederken dişin tekrar enfekte olmasını veya iltihaplanmasını engellemek için yapılır. Kalıcı dolgu ise tedavinin tamamlanması ile birlikte yapılmaktadır.

Geçici dolgu çıkarılması daha kolay olan malzemelerden yapılır.

• Çinko oksit ojenol,
• Çinko fosfat siman,
• Cam ionomer siman,
• Amalgam geçici dolgu için kullanılan dolgu maddeleridir. (4)(5)

Kalıcı dolgu ise kalıcı olabilmesi ve dişi daha iyi koruyabilmesi için yapılan dolgudur ve bu amaca uygun malzemeler ile uygulanmaktadır.

• Metal amalgam: Gümüş, cıva, kalay ve bakır kombinasyonları,
• Kompozit: Cam veya kuvars parçacağı içeren akrilik reçine karışımları,
• Altın: Altın ile birlikte bakır gibi metal karışımları,
• Cam iyomer: Akrilik ve florür içeren camlar karışımları,
• Porselen: Laboratuvar ortamında üretilen porselen karşımları kalıcı dolgu için kullanılan malzemelerdir. (6)

Dolgu Malzemeleri zararlı mı?

Diş tedavilerinde kullanılan dolgu malzemeleri doğru uygulama ile insan sağlığı için herhangi bir sorun yaratmayan malzemelerdir. Dolgu malzemelerinin zararlı olduğu sorusu genellikle içeriğinde cıva olduğu bilinen amalgam dolgular için sorulmaktadır.

FDA tarafından yayımlanan raporlara göre kurumun belirlediği risk gruplarında olan kişiler haricinde amalgam dolguların kullanımında da herhangi bir zarar olmadığı görülmektedir. Hamileler, 6 yaşında altındaki çocuklar, böbrek fonksiyonlarında sorun olan kişiler, amalgam içeriğine alerjisi olanlar, nörolojik hastalıkları bulunanlar ve emziren kadınlar için amalgam dolgu önerilmemektedir.

Kanal Tedavisi Öncesi Hazırlık

Kanal tedavisi ağrısız bir tedavi olsa da uygulama öncesinde bazı hazırlıklar yapılması önerilmektedir. Kanal tedavisinden en az 24 saat önce alkol ve tütün ürünleri kullanımı bırakılmalıdır. Tedavi lokal anestezi altında yapılacağından tütün ve alkol kullanımının anesteziye olumsuz etkisi olabilir. Operasyondan yaklaşık 3-4 gün önce aksi söylenmediği durumlarda yemek yenmesi diş etlerinin rahatlamasına yardımcı olabilir.

Bunun yanı sıra operasyon sonrasında anestezi etkisiyle kişi yemek yerken zorlanabileceği için öncesinde yemek yenmesi önerilir. Diş hekimi tavsiyesi ile operasyon öncesi ağrı kesici alınabilir.

Kanal Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kanal tedavisi bir ya da daha fazla seansta yapılabilen bir tedavidir. Uzman bir diş hekimi ya da Endodontist tarafından yapılması gereken bu tedavinin kişiye özel planlanması gerekir.

Tedavinin ilk aşamasında kök kanallarının durumunu görebilmek için bir röntgen çekilir. Bu röntgen aynı zamanda dişin bulunduğu kemikte herhangi bir enfeksiyon olup olmadığını görmek için kullanılır. Bölgede enfeksiyon izine rastlanırsa diş hekiminin tercihine bağlı olarak antibiyotik tedavisi yapılabilir ancak çoğunlukla antibiyotik tedavisine gereksinim duyulmadan kanal tedavisine başlanır.

Tedavide diş etlerine lokal anestezi yapılır. Bölgede yeterli uyuşma sağlandığında dişin üst kısmından ufak bir delik açılır. Enfekte olan, iltihaplanan ve derin çürümeye bağlı hasar alan pulpa bu delikten çıkarılır. Diş içerisindeki kök kanallarının detaylı bir şekilde temizlenmesi de önemlidir. Kanallar temizlendikten ve dezenfekte edildikten sonra diş geçici dolgu ile kapatılır.

Bir sonraki randevuda geçici dolgu çıkarılır, kanalların tamamen temizlenip temizlenmediği kontrol edilir ve gerek olması halinde tekrar dezenfekte işlemi yapılır ve geçici dolgu yapılarak bir süre daha beklenir. Eğer gerek görülmezse kalıcı dolgu ile tedavi tamamlanır. (7)

Kanal Tedavisinin Riskleri Var mı?

Kanal tedavisi doğal dişi kurtarmak için uygulanır ancak bazı durumlarda dişin aldığı hasar çok fazladır. Bu durum genellikle tedavinin uzun süreli aksatıldığı durumlarda meydana gelir. Dişin çok fazla hasar aldığı durumda diş minesi çok kırılganlaşmış demektir ve tedavi esnasında ya da hemen sonrasında diş kaybı gerçekleşebilir.

Kanal tedavisinin bir diğer riski de diş içerisinde enfekte olmuş, iltihaplanmış veya tahriş olmuş doku kalması veya diş kökünde apse gelişmesidir. Ancak alanında uzman bir diş hekimi tarafından yapılan kanal tedavisi sürecinde gerekli kontrol sağlandığı için bu risk oldukça azdır.

Kanal Tedavisinin Aşamaları Nelerdir?

Kanal tedavisi genel olarak;

• Lokal anestezi ile tedavi edilecek bölgenin uyuşturulması,
• Pulpanın ve kanalların temizlenip dezenfekte edilmesi,
• Geçici dolgu,
• Dişin tekrar kontrol edilmesi gerekli olduğunda yeniden temizlenmesi,
• Kalıcı dolgu aşamaları ile tamamlanır.

Kanal Tedavisi Ücreti Ne Kadar?

Kanal tedavisi ücreti tedavinin kapsamına, planlamasına, dişin genel durumuna ve tedaviyi planlayacak hekimin uzmanlığına göre farklılık gösterir.

Kanal Tedavisi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Dişte oluşan iltihap nedeniyle dişin çekilmesi gerekir mi?

Dişte meydana gelen iltihaplanma dişin çekilmesini her zaman gerektirmez. İltihap belirtileri ya da diş minesinin zarar gördüğüne dair belirtiler arasında yer alan hassasiyet meydana geldiği anda diş hekimine başvurmak ve düzenli diş kontrolleri yaptırmak dişin çekilmemesi için yapılabilecek tedavilerin başarı oranını arttırır.

Diş enfeksiyonlarında antibiyotik kullanmak gerekli midir?

Diş enfeksiyonlarında antibiyotik kullanımı diş hekiminin kararına bağlı olarak tercih edilebilir ancak bu bir gereklilik değildir. Özellikle kanal tedavisinde antibiyotik kullanımı çok nadiren tercih edilmektedir.

Tedavi ne kadar ve kaç seans sürer?

Kanal tedavisi kişiye özel planlanır. Bu nedenle tedavinin kaç seans ve ne kadar süreceği dişin durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel olarak 1 - 3 seans arasında tedavinin tamamlanması beklenir.

Kanal tedavisi yapılmazsa ne olur?

Kanal tedavisi yapılmadığı takdirde diş minesi ve kökleri dayanıklılığını kaybeder. Bunun sonucunda da diş kaybı meydana gelir.

Kanal tedavisi yapılan bir dişin ömrü ne kadardır?

Zamanında yapılan kanal tedavisi ile yüksek başarı oranı elde etmek mümkündür. Kanal tedavisi gören her 10 dişten 8-9 tanesinin varlığını uzun yıllar boyunca sürdürğü görülmektedir. Bu sürenin uzayabilmesi için diş bakımına özen gösterilmesi büyük önem taşır.(8) Kanal tedavisi yapılan dişin ömrünün uzun olabilmesi için tedavinin de doğru şekilde uygulanması gerekir.

Son teknolojiler sayesinde kanal tedavilerinde uzun yıllar boyunca sürdürülebilen başarı elde etmek mümkündür. Döner aletler, rotary sistemler ve apex locater gibi hem tedavi süresini kısaltan hem de başarı oranına olumlu etkisi olan cihazların kullanımı kanal tedavisi için oldukça önemlidir.

Kanal tedavisi başarı oranları

Kanal tedavisi başarı oranlarına etki eden çok sayıda faktör bulunmaktadır. Yapılan araştırmalara göre kanal tedavilerinin genel olarak %53 ila %95 arasında değilen başarı oranları olduğu görülmektedir. Başarı oranının yüksek olması için hem uygulamayı yapan hekim hem de kullandığı teknoloji önemli etkiye sahiptir.(9)

Başarısız kanal tedavisi belirtileri

Kanal tedavisi sonrasında bölgede;

• Ağrı,
• Şişme,
• Hassasiyet,
• Sinüs problemleri,
• Rutin diş kontrollerinde röntgenlerde gözlemlenen değişiklikler,
• Dişte renk değişikliği gibi semptomlar meydana geldiğinde kanal tedavisinin başarısızlığından söz edilebilir.

Süt dişlerine uygulanabilir mi?

Kanal tedavisi her yaşta uygulanabilir. Genellikle süt dişleri döküleceği ve yerine yenileri geleceği için süt dişlerinin çürümesi ve iltihaplanması durumunda çekilmesi beklenir. Ancak erken dönemde diş kaybı çiğneme ve konuşma gelişimini olumsuz etkileyebilir. Süt dişinin varlığı yeni çıkacak dişlerin konumlarının belirlenmesi ve düzenli olması açısından da önemlidir. Tüm bunlar göz önünde bulundurularak süt dişlerine kanal tedavisi uygulanması gerekebilir.

Kanal tedavisine ihtiyacınız olup olmadığını nasıl anlarsınız?

Dişte ağrı, sıcak ve soğuk hassasiyeti, dişte renk değişikliği, şişmiş diş etleri, dişe dokunulduğunda veya yemek yerken başlayan ağrı, dişin sallanması gibi belirtiler ortaya çıktığında kanal tedavisi ihtiyacı ortaya çıkabilir.